فرمولاسیون دارویی به فرایند طراحی و تهیه داروها در قالب‌های مناسب و مصرفی می‌پردازد. در این فرایند، مواد مختلف شیمیایی از جمله ترکیبات دارویی فعال، مواد محمل (اکسیپیانت) و مواد کمکی (استابیلایزرها، حفظ کننده‌ها و غیره) با هم ترکیب می‌شوند تا یک فرمولاسیون مناسب برای دارو ایجاد شود.

فرمولاسیون دارویی مهمترین هدف‌های زیر را دنبال می‌کند:

1. ایمنی: هدف اصلی فرمولاسیون دارو، ایجاد یک محصول ایمن برای بیمار است. این شامل انتخاب مواد محمل و ترکیبات کمکی مناسب است که بتوانند دارو را به صورت ایمن به بیمار ارائه دهند و عوارض جانبی محتمل را کاهش دهند.
2. مؤثریت: فرمولاسیون باید بتواند دارو را به صورت مؤثر و با دوام به بیمار ارائه دهد. این شامل انتخاب واحدهای دارویی مناسب، بهینه‌سازی دوز و روش‌های انتقال دارو به بیمار می‌شود.
3. قابلیت تولید صنعتی: فرمولاسیون باید قابلیت تولید صنعتی و مقیاس‌پذیری را داشته باشد. این شامل استفاده از فرآیندهای تولید بهینه و مواد قابل دسترس برای تهیه دارو می‌شود.
4. پایداری: فرمولاسیون باید پایداری مناسبی داشته باشد تا بتواند به مدت مشخصی از زمان تولید تا استفاده از دارو حفظ شود. این شامل مقاومت در برابر تغییرات فیزیکی و شیمیایی مانند نور، حرارت و رطوبت است.
5. قابلیت مصرف: فرمولاسیون باید به شکل‌های مصرفی مناسبی ارائه شود تا بیماران بتوانند آن را به راحتی مصرف کنند. این شامل فرم‌های دارویی مانند قرص‌ها، کپسول‌ها، محلول‌ها، شربت‌ها، اسپری‌ها و غیره می‌شود.

برای رسیدن به این اهداف، فرمولاسیون دارویی مستلزم مطالعه و آزمایش‌های متعدد است. در این مطالعات، ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی دارو مورد بررسی قرار می‌گیرد و ترکیبات و فرمتداولی برای تهیه فرمولاسیون دارو وجود دارد. در ادامه، مراحل عمده فرمولاسیون دارو را بررسی می‌کنیم:

1. انتخاب روش ارائه دارو: در این مرحله، تعیین می‌شود که دارو به صورت قرص، کپسول، محلول، اسپری و غیره ارائه خواهد شد. این تصمیم بر اساس خواص دارو، مکانیسم عمل، مقصد درمانی و نیازهای بیماران اتخاذ می‌شود.
2. انتخاب مواد مختلف: در این مرحله، مواد مختلف شیمیایی از جمله ترکیبات دارویی فعال، مواد محمل و مواد کمکی انتخاب می‌شوند. ترکیبات دارویی فعال مسئولیت اصلی درمان بیماری را بر عهده دارند، مواد محمل برای حمل و نقل دارو به محل مورد نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرند و مواد کمکی برای بهبود خواص دارو و افزایش پایداری و قابلیت استفاده آن استفاده می‌شوند.
3. انتخاب فرآیند تولید: در این مرحله، فرآیند تولید دارو تعیین می‌شود. این شامل انتخاب روش‌های ترکیب، ترکیب مواد، تهیه فرمولاسیون، فرآیندهای خشک کردن و فشرده‌سازی و سایر مراحل تولید است.
4. ارزیابی و بهینه‌سازی فرمولاسیون: پس از تهیه فرمولاسیون اولیه، آن را مورد ارزیابی و بهینه‌سازی قرار می‌دهند. این شامل تعیین ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و آزمایش‌های دیگر بر روی فرمولاسیون است.
5. مطالعات پایداری: در این مرحله، پایداری فرمولاسیون در شرایط مختلف مانند دما، رطوبت و نور مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. هدف از این مرحله، اطمینان حاصل کردن از پایداری و کیفیت دارو به مدت طولانی است.
6. آزمون‌های بالینی: در صورت لزوم، فرمولاسیون مورد آزمایش‌های بالینی بر روی انسان قرار می‌گیرد. این آزمون‌ها به منظور ارزیابی اثربخشی و ایمنی دارو در بیماران صورت می‌گیرند.
7. تولید صنعتی: پس از انجام مراحل قبلی و تأیید کیف